Termoskupljajući bužir je pouzdan, brz i jeftin način za izolovanje spoja provodnika. Spoj provodnika izolovan na ovaj način može se koristiti u kupatilima i na otvorenom jer pouzdano štiti izolovano mesto od vlage. Može da se koristi za popravku izolacije provodnika ili za izolovanje spoja provodnika. Termo-bužir pruža dobru električnu izolaciju, zaštutu od prašine, rastvarača i drugih sličnih negativnih uticaja.
Termo bužir se pored izolir trake najščešće koristi za izolovanje sastava provodnika. Termoskupljajući bužir se izrađuje u obliku cevi različitog prečnika. Izrađeni su od posebnih materijala koji imaju osobinu da se na povišenoj temperaturi značajno skupljaju. Ova osobina im omogućava da se prilikom skupljanja prilagođava složenim oblicima, kao što je upletena žica i time pouzdano izoluje mesta bez izolacije. Praktično, može se koristiti sa bilo kojim dizajnom provodnika.
Termoskupljajući bužir ima veoma dobra izolaciona svojstva i donekle štiti spoj provodnika od mehaničkih oštećenja. Zbog svojih osobina termo bužir se koristi da bi štitio provodnike od uticaja vlage, da izoluje provodnike od eksternih vrućina (ovi uslovi rada se sreću kod instalacija u brodovima, avionima i sl), da stvori barijeru između provodnika i korozivnih hemikalija, da objedini provodnike u jedan snop, uz pomoć termo bužira različitih boja moguće je obeležavanje kablova…
Od čega se prave termo bužiri? Materijal od koga se izrađuje termo bužir ne sme da podržava sagorevanje i ne sme da bude otrovan. Polivinilhlorid (PVC) je materijal koji je najpovoljniji, što se tiče cene. Od ovog materijala se mogu napraviti providni termobužiri koji omogućavaju čitanje oznaka na provodniku. Mana ovog materijala je što mogu izdržati zagrejavanje samo do 105 stepeni celzijusa. Najpopularniji materijal i najčešće korišćen je materijal na bazi poliolefina zbog svojim brojnih prednosti u odnosu na ostale materijale. U prvom redu to je njegova sposobnost da izdrži visoke temperature od 125 do 135 stepeni celzijusa. Pored ova dva materijala u izradi termo bužira koriste se još i VITON, NEOPREN, politetrafluoroetilen (PTFE), fluorizovani etilen propilen (FEP) i KINAR. Upotreba različitih materijala diktiraju uslovi u kojima se koriste termo bužiri.
Kako se pravi termoskupljajući bužir? Materijal za izradu termoskupljajućeg bužira se bira na osnovu njegovih svojstava za određenu namenu (primena u uslovima niskih temperatura, otpornost na hemijske rastvarače, otpornost na ultraljubičasto zračenje, otpornost na abraziju i ogrebotine, otpornost na dizel i vazduhoplovna goriva itd) . U izabrani materijal se dodaju primese kao što je boja ili stabilizatori (kao što je UV stabilizator za bužire za spoljašnju upotrebu). Istiskivanjem se formira cev. Nakon ovoga dolazi glavni deo. Cev se zagreva tačno do kristalnog tališta polimera, kako bi se stvorile kovalentne veze između atoma, i proširuje joj se prečnik, a zatim brzo hladi zadržavajući taj oblik. Kasnije, kada krajnji korisnik zagreje bužir, on se smanjuje do svoje prvobitne ekstrudirane veličine.
Svi termo bužiri se klasifikuju prema materijalu od koga su izrađeni, od unutrašnjeg prečnika cevi i odnosa skupljanja. Odnos skupljanja je, odnos prečnika cevi pre skupljanja i prečnik skupljene cevi. Tako, naprimer, termo bužiri sa oznakom 2:1 imaju proširen prečnik koji je duplo veći od prečnika koji će biti nakon skupljanja. Isto tako, oznaka 6:1 pokazuje da će se prečnik termo bužira smanjiti na 1/6 svog prvobitnog prečnika.
Kako se koristi termo bužir? Prvi zadatak je odrediti pravu veličinu termo bužira. Prečnik cevi se bira na osnovu prečnika spoja provodnika koji treba da se izoluje. Dakle, prvo što treba da izmerite prečnik provodnika. To možete da uradite pomoću šublera ili posebnog šablona sa otvorima različitih prečnika. Preporučuje se da prečnik bužira bude otprilike 25% veći od najvećeg prečnika spoja koji se izoluje zbog lakšeg navlačenja bužira.
Odnos skupljanja ćemo odabrati na osnovu prečnika najužeg dela provodnika koji se izoluje. Odnos skupljanja mora biti tako određen da termo bužir, prilikom skupljanja, obuhvati i taj najuži deo.
Termo bužir se prilikom zagrejavanja značajno skuplja po širini ali i se skuplja i po dužini (oko 6%). Zbog ovog skupljanja potrebno je dužinu odrediti na taj način tako da levo i desno od spoja termo bužir prekriva izolovani deo provodnika u dužini od bar 1 cm.
Pre spajanja provodnika uvijanjem, termo bužir se navuče na jedan od provodnika. Ukoliko se prilikom spajanja provodnika koristi lemilica, termo bužir traba da se povuče dalje od spoja kako temperatura lemilice ne bi uzrokovala prevremeno skupljanje. Ukoliko ste perfekcionista možete odabrati boju termobužira tako da odgovara boji provodnika ali to nije neophodno.
Za zagrevanje se najčešće koristi fen za skidanje farbe. U nedostatku ovog fena može se koristiti i upaljač. Sa otvorenim plamenom treba biti oprezan jer nekontrolisana toplota može izazvati nekontrolisano sakupljanje, fizičko oštećenje i time lošu izolaciju.
Nakon završetka spajanja provodnika uvijanjem navlači se termo bužir preko spoja. Fen za skidanje farbe držite na udaljenosti od 10-15cm od termo bužira. Preporučljivo je započeti proces grejanja u srednjem delu termo bužira a zatim prelaziti na jedan kraj, zatim ponovo iz sredine ka drugom kraju. Na ovaj način se izbegava zarobljavanje vazduha unutar cevi. Prilikom zargrevanja rotirajte provodnik kako bi se termo bužir ravnomerno zagrevao sa svih strana.
Zagrevanjem bužir se skuplja i poprima oblik neizolovanog dela spoja provodnika. Nakon skupljanja termo bužira ostavite spoj oko 5 minuta da se ohladi.
Termo bužir se proizvodi od 1962. godine u veliko broju dimenzija ali i različitim hemijskim sastavima u zavisnosti od namene. Prodaje u vidu dugačke cevi ili se prodaju u unapred odsečenim dužinama. Postoji u različitim bojama te može da se koristi u označavanju provodnika. Specijalni termobužiri, na jednom delu, imaju sa unutrašnje strane imaju čauru od provodnog polimera koji obezbeđuje električnu vezu između dva ili više provodnika bez potrebe za lemljenjem spoja. Takođe, neki termobužiri sa unutrašnje strane imaju lepljivu oblogu koja se topi i postane tečna kada je termo bužir izložen toploti. Prilikom skupljanja tečni lepak ispunjava praznine između provodnika i time obezbeđuje idealno zaptivanje koje provodnika štiti od uticaja vlage i drugih nečistoća.
Korišćenje temo bužira u domaćinstvu. Iako je termoskupljajući bužir namenjen izolovanju provodnika on je našao primenu u još nekim oblastima našeg života. Svako ko je koristio slušalice zna da se prvo ošteti deo provodnika kod samog priključka. Ovaj deo je osetljiv zato što se često savija i trpi najveće opterećenje. Upravo taj deo možete da ojačate termo bužirom i da sprečite da se ošteti. Sve što treba da uradite je da preko priključka prevučete termo bužir a da ga nakon toga zagrejete tako da se skupi oko spoja. Vodite računa da ne zagrevate previše termo bužir kako ne bi oštetili izolaciju na provodniku.
Da li ste primetili da se završetci na Vašim pertlama, pre ili kasnije, raspadnu. Bez njih krajevi pertli postaju neuredni i sve je teže vezati takve pertle. U pomoć Vam pristiže termo bužir. Navucite na krajeve pertli termo bužir u dužini 2-2.5cm i zagrejte ih tako da se skupi i čvrsto prione na pertlu. Ovde možete da eksperimentišete sa različitim bojama termo bužira.
